Những điều lên biết về ấm tử sa

Những điều lên biết về ấm tử sa

Ấm tử sa là gì?

Nói đến ấm tử sa là nói đến một loại ấm pha trà làm bằng đất nung ở nhiệt độ cao, không tráng men. Gọi là tử sa vì nó thường có màu tím, xuất phát từ vùng Nghi Hưng (Giang Tô, Trung Quốc).

Có một vài điểm có thể giúp định nghĩa ấm tử sa là gì?

  1. Ấm được làm từ loại đất đặc biệt từ vùng Nghi Hưng (gọi là đất tử sa).
  2. Làm thủ công từ phôi đất mềm (như đất nặn tượng), giúp tạo hình khéo léo và đa dạng.
  3. Ấm không tráng men, giữ lại sự thẩm thấu tự nhiên giữa nước trà pha và chất đất.
  4. Nung ở nhiệt độ cao, tạo nên chất ấm chắc như sứ.

Tuy nhiên trên thực tế, một bình trà tử sa được bán có thể thiếu một hay nhiều yếu tố trên: Làm từ một loại đất khác tử sa Nghi Hưng, có thể từ cấp phối đất nhão trên bàn xoay, tệ hơn là nung ở nhiệt độ thấp gây mùi đất mạnh. Nhưng tuyệt đối không ai chấp nhận một ấm tráng men gọi là ấm trà tử sa.

Ấm tử sa Nghi Hưng, thánh địa của ấm trà tử sa

Tại Nghi Hưng – tỉnh Giang Tô, việc làm ấm đất được nâng lên một cấp độ rất cao, vượt trội so với những thể loại ấm đất khác và định hình nên một dòng ấm ngày nay gọi là ấm tử sa, hay ấm tử sa Nghi Hưng.

Ấm tử sa Nghi Hưng bắt đầu lịch sử từ thế kỷ 15, phát triển rực rỡ trong thời kỳ nhà Thanh và tiếp tục đến tận ngày nay. Danh tiếng được xây dựng dựa trên 2 yếu tố:

  1. Đất tử sa ở vùng Nghi Hưng là loại đất đặc biệt, đa dạng và có thành phần phức tạp. Kết hợp với cách làm đất và phối trộn khôn ngoan, đã tạo nên phôi đất mềm, mịn, dễ tạo hình và chịu được nhiệt độ nung cao.
  2. Kỹ thuật làm ấm tử sa điêu luyện của những người thợ tại đây. Từ kỹ thuật xử lý đất, đến kỹ thuật làm lò và nung. Nhưng đặc biệt và được đánh giá cao nhất vẫn là sự khéo léo trong việc tạo hình chiếc ấm bằng phương pháp nặn, đập, không dùng bàn xoay, thực sự đạt đến vẻ đẹp như một nghệ sỹ bậc cao.

 

Chén tử sa Nghi Hưng? Người ta có làm nguyên bộ ấm chén tử sa không?

Trong kỹ thuật pha trà công phu kinh điển thời Thanh, người ta dùng ấm đất, nhưng sử dụng chén sứ trắng mỏng.

Chén không tham gia vào quá trình hãm trà, nên một chén sứ trơ và trắng hỗ trợ tốt trong việc quan sát nước trà và thưởng thức nước trà.

Do vậy, không có bộ ấm chén tử sa Nghi Hưng nào cả (một cách nghiêm túc và chính thức). Dù thực tế, đối khi bạn vẫn thấy người ta bán vài “chén tử sa Nghi Hưng”, bộ ấm chén tử sa Trung Quốc, hay thâm chí là “bộ ấm trà tử sa cao cấp” nữa cơ :)

Ấm tử sa đắt nhất? Vai trò nghệ nhân làm ấm tử sa và giá ấm tử sa Trung Quốc

Ấm tử sa đắt nhất từng được đấu giá

Ấm trà tử sa đắt nhất đang thuộc về một chiếc ấm dáng thạch biều của Gu Jingzhou, sản xuất năm 1948. Được định giá lên đến 500.000USD và nghe nói đã được gõ búa mở mức giá 2 triệu USD (các bạn tự xác nhận trên sàn đấu giá Artron), 2010.

Gu Jingzhou là bậc thầy làm ấm nổi tiếng nhất thời hiện đại, ấm được chế tác với bản khắc thư pháp của Wu Hufan, và các bức chạm cành tre do nghệ sĩ Jiang Handing thực hiện.

Đây là một tác phẩm của 3 bậc thầy về làm ấm tử sa, thư pháp và hoạ sỹ thuỷ mặc.

Ấm tử sa đắt nhất đang thuộc về một chiếc ấm của Gu Jingzhou, sản xuất 1948

Nghệ nhân làm ấm tử sa và giá ấm tử sa Trung Quốc

Tính nghệ thuật và giá trị sưu tập quyết định giá những chiếc ấm đắt đỏ. Câu chuyện về chiếc ấm đắt nhất của Gu Jingzhou cũng chỉ ra rằng những chiếc ấm mắc nhất không phải là một chiếc để dùng, không phải do những tác động diệu kỳ của nó trong quá trình pha trà.

Nó là tác phẩm của 4 loại nghệ thuật: làm ấm đất, thư pháp, vẽ tranh và triện khắc.

Giá ấm tử sa Trung Quốc? Nếu bạn mua một chiếc ấm đắt tiền, hãy chắc chắn nó có tính nghệ thuật, tính sưu tập cao (và cả tính thanh khoản), với bảo chứng của những nghệ nhân được khẳng định qua đấu giá.

Nếu chỉ để pha trà, hãy đừng phung phí quá nhiều tiền cho một chiếc ấm chỉ vì những lời nguỵ biện.

Dụng cụ làm ấm tử sa

Dụng cụ làm ấm tử sa

Đóng triện danh người làm ấm, vẽ tranh hoặc thư pháp trên ấm tử sa

← Bài trước Bài sau →